مقاله بررسی توليد مثل جنسي در جانوران

دسته بندي : فنی و مهندسی » دام و طیور
مقاله بررسي توليد مثل جنسي در جانوران در 36 صفحه ورد قابل ويرايش

توليد مثل جنسي در جانوران

جانوارن هم، براي توليد مثل، به سلول هاي نر و ماده نياز دارند. گامت نر اسپرم و گامت ماده تخمك نام دارد كه در اندام هاي توليد مثلي نر و ماده به وجود مي آيند در همه مهره داران و بعضي از بي مهره ها، جانور نر و ماده از هم جدا هستند. اما در بعضي بي مهره‌ها از قبيل اسفنج‌ها، مرجان‌ها، بعضي از كرم‌ها و نرم تنان، مانند گياهان، اندام توليد مثل نر وم اده در بدن يك فرد است ( نر- ماده اند). جانوران گرچه در توليد مثل جنسي روش هاي مختلفي دارند ولي دو ويژگي مشترك در اين روش ها وجود دارد كه در قالب شرايط گوناگون ساختار بدني و محيطي آن‌ها به شكل‌هاي مختلفي بروز ميكند.

الف – ايجاد امكان لقاح: گامت ها بايد با يكديگر برخورد كنند تا بتوانند تركيب شوند و سلول تخم را ايجاد نمايند. گر چه اغلب، گامت نر- بر خلاف گامت ماده – متحرك است اما معمولاً براي برخورد با هم به شرايط محيطي وابسته اند، بنابراين، براي انجام لقاح شرايط مكاني و زماني خاصي لازم است.

از نظر شرايط مكاني، لقاح ممكن است در بيرون بدن جاندار صورت بگيرد ( مانند بسياري از بي مهره گان، ماهي ها و دوزيستان) يا آن كه در داخل بدن باشد ( مانند خزندگان، پرندگان و پستانداران و بسياري از گياهان) در حالت اول آن را لقاح خارجي و در صورت دوم، آن را لقاح داخلي گويند.

از نظر شرايط زماني، توليد گامت ها و نيز رها شدن آنها به منظور تركيب با يكديگر بايد تقريباً در يك موقع و در زمان مناسب باشد تا امكان برخورد مؤثر گامت ها فراهم شود. اين زمان مناسب، در برخي جانوران مثل پستانداران و پرندگان، دوره‌ي جنسي نام دارد.

بحث كنيد

در لقاح خارجي، گامت ها در محيط زندگي جاندار – كه معمولاً آب است – رها مي شوند. البته در لقاح داخلي نيز بايد محيط مناسب براي زنده ماندن گامت ها تا هنگام لقاح، فراهم شود.

1- گامت هايي كه لقاح خارجي دارند، بايد چه ويژگي‌هايي داشته باشند؟

2- چرا لقاح خارجي روش مطمئني براي توليد جاندار جديد نيست؟

3- جرا براي والدين، لقاح خارجي، روش متكي بر صرفه جوي ماده و انرژي نيست؟

4- مزاياي لقاح بر لقاح خارجي چيست؟

5- چرا حتي در لقاح داخلي تعداد گامت هاي نر بسيار بيش تر از گامت هاي ماده است؟

ب- ايجاد امكان رشد تخت تا ايجاد نوزاد: براي آن كه توليد مثل موفق باشد بايد شرايط‌ي تغذيه و حفاظت از جنين فراهم شده باشد. در جانوراني كه جنين داخل«رحم» درون شكم مادر پرورش مي‌يابد، اين شرايط به بهترين صورت وجود دارد. جنين از طريق اندامي به نام « جفت» كه به وسيله‌ي « بند ناف» به جنين متصل است با خون مادر ارتباط دارد و مواد لازم را از آن دريافت مي كند و مواد زايد را به آن مي دهد.

در جانوران تخم گذار، جنين از نظر تغذيه به اندوخته‌ي غذايي داخل تخم وابسته بوده و از نظر حفاظت با توجه به نوع جانور، به پوسته‌ي سخت يا قابل انعطاف تخم متكي است.

توليد مثل در آدمي

توليد مثل در انسان نيز مانند پستانداران ديگر با تشكيل سلول هاي جنسي نر و ماده و تركيب هسته هاي آنها با يكديگر و ايجاد سلول تخم صورت مي گيرد. در انسان،‌ گامت‌ها توسط غدد جنسي توليد مي شوند. شما با غدد جنسي به عنوان غدد مولد هورمون هاي جنسي آشنا شديد اما آنها، گامت نر (اسپرم) و گامت ماده ( تخمك) نيز توليد مي كنند.

بيضه ها يك جفت غده هستند كه در زير شكم و خارج از آن قرار دارند. اين غدد شامل لوله هاي نازك و پر پيچ و خمي هستند كه عمل اسپرم سازي را در دماي كم تر از دماي معمولي بدن و به طور دائم از دوران بلوغ تا پايان عمر انجام مي دهند. البته شدت آن در سنين كهولت كاهش چشمگيري پيدا مي كند. اسپرم‌ها پس از ساخت شدن در مجاري پيچيده اي كنار بيضه انباشه مي شوند تا مراحل نهايي رشد خود را طي كنند.

تخمدان ها دو عدد غده‌ي بيضي شكل هستند كه در دو طرف داخل شكم، در پايين و جلوي روده ها قرار دارند. تخمدان ها عمل تخمك سازي را از دوران بلوغ تا حدود 30 تا 40 سال بعد انجام مي دهند. هر تخمدان داراي تعداد زيادي سلول مولد تخمد است ك اولين مراحل تبديل شدن به تخمك را در دوران جنيني طي كرده اند معمولاً در هر ماه يكي از سلول‌ها ( تخمك اوليه) فعال شده و يك تخمك ساخته مي شود. اين سلول به وسيله‌ي لوله هايي كه تخمدان را به رحم مرتبط مي كنند، وارد آن مي گردد. تخمك سلول بسيار درشتي است و در انسان حدود 1/0 ميلي متر قطر دارد.




نكته:

1- غده ها برون زير ترشح كننده مني سر راه خروجي اسپرم ها قرار دارند

2- مايع مني شامل ويتامين C، قندفروكتوز، ترشحات قليايي و مواد لازم براي زيست اسپرم‌ها

3- در هنگام خروج اسپرم ماهيچه‌ي صاف اطراف ميزراه منقبض شده و اسپرم‌ها را به جلو مي برد

4- فقط يكي از ميليونها اسپرم مي تواند با گامت ماده لقاح يابد

5- در هر بار انزال 400-300 ميليون اسپرم از بدن خارج مي شود

6- اگر تعدا اسپرم ها از 20 ميليون در هر ميلي ليتر كمتر باشد فرد عقيم است.

7- عمر اسپرم در رحت 2 شبانه روز است

8- سرعت حركت اسپرم 3 ميلي متر در دقيقه است

9- مراحل اسپرم سازي 40 روز طول مي كشد

10- در مجاري اسپرم ساز سلولهايي به نام سرتولي ( غذا دهنده) وجود دارد كه در محافظت و تغذيه و آزاد كردن و راندن اسپر ماتوزوئيدها دخالت دارند.




گويچه هاي قطبي

2 جسم قطبي

جسم قطبي

غشاهاي اطرف تخمك:

1- غشاي پلاسمايي

2- پرده داخلي ( شفاف) در حفاظت و در ايجاد غشاي لقاحي نقش دارد

3- پرده خارجي: يك يا چند لايه سلول فوليكولي ( لايه تاجي – شعاعي) تغذيه و رشد تخمك و بعد از لقاح از بين مي رود.
لقاح

تخمك پس از رهايي از تخمدان، در ظرف يكي دو ساعت پس از تخمك گذاري توسط شيپور فالوپ از راه لوله فالوپ به درون رحم كشيده مي شود. حركات لوله رحم وزنش مژكهاي جدار آن باعث مي شود تخمك به آرامي به ستم رحم حركت كند. سرعت حركت در لوله رحم mm1 در ساعت است. اگر در چند ساعتي كه تخمك در ابتداي لوله رحم است، اسپرم در حوالي تخمك باشد، چون از نظر فيزيولوژيك بهترين شرائط را براي لقاح دارد، لقاح صورت مي گيرد. وگرنه وقتي تخمك به انتهاي لوله برسد ديگر خواص فيزيولوژيك را ندارد و نمي تواند لقاح يابد.

علت ايجاد دوقلوهاي همسان:

تقسيم شدن توده سلولي داخلي به دو گروه سلولي مستقل تبديل هر گروه به جنين كامل ايجاد دو قلوهاي همسان

نكته: چون سلولهاي دو گروه سلولي مواد وراثتي مشابهي دارند نوزادان حاصل كاملاً از نظر ژنيتيكي به هم شبيه هستند

به ندرت ممكن است چنين توده هاي سلولي از هم جدا شوند در نتيجه دو قلوهاي به هم چسبيده پديد مي آيند.

4- لانه گزيني: حدود 6 روز بعد از لقاح بلاستوسيست به جدار رحم متصل مي شود كه به اين عمل لانه گزيني گويند

براي اين كار سلولهاي تروفوبلاست كه با ديواره رحم در تماس قرار مي گيرند آنزيم هاي ترشح مي كنند و به كمك آن مسير خود را هضم كرده و جاي كافي براي جنين در آن ديواره باز مي كنند. سپس در ديواره دهانه محل، ابتدا با لخته خون و سپس با ترميم سلولهاي پوششي جداره رحم بسته مي شود

در حين لانه گزيني آنزيم ها قسمتي از مويرگ هاي مادري موجود در ديواره رحم را نيز از بين مي برند در اين صورت مقداري خون در تماس مستقيم با سلول هاي تروفوبلاست قرار مي گيرد و امكان تغذيه آن سلول ها فراهم مي آيد.

لانه گزيني روز نهم پايان مي پذيرد تقريباً معادل روز بيست و دوم عادت ماهانه در است(جنين در مرحله بلاستولا جايگزين مي شود)


دوران بارداري

رشد و نمو از يك سلول ويپلوئيد شروع مي شود و از آن ميلياردها سلول ايجاد مي شود

وظيفة رحم: حفاظت و تغذيه جنين در طول دوره عمر آن

دوران بارداري يا حاملگي: نمو نوزاد انسان در داخل رحم حدود 9 ماه طول مي كشد كه به اين دوران، دوران حاملگي گوييم.

دوران بارداري به سه دورة سه ماهه تقسيم مي شود.

رويان: هشت هفته اول حامليگ تودة در حال رشد و نمو رويان ناميده مي شود

سه ماهه اول: مهم ترين وقاي نمو در سه ماهه اول زندگي رخ مي دهد

در هفته دوم بعد از لقاح يعني اندكي بعد از جايگزيني رويان به سرعت نمو پيدا كرده و پرده هاي حفاظت كننده و تغذيه كننده اطراف رويان به سرعت نمو پيدا مي كند همه مهره داران ساكن خشكي داراي 4 پرده اطراف جنيني هستند نقش پرده ها: 1- حفاظت از جنين 2- تأمين غذا و اكسيژن 3- كمك به دفع مواد زايد
نمونه سوالات

1- در مرحله‌ي فوليكولي چرخه‌ي تخمدان، حداكثر ميزان LH، سبب چه اعمالي مي شود؟

1- مراحل ابتدايي رشد جنين كانگورو، در كجا صورت مي گيرد؟ ب) كدام پرده‌ي روياني، در تشكيل جفت شركت دارد؟

3- نقش دستگاه توليد مثل، در مرد را بنويسيد:

2- تخمدانهاي زن در چه سنيني از كار مي افتند و نام اين پديده چيست؟

5- به پرسشهاي زير پاسخ دهيد.

الف) سه لايه بافت مقدماتي رويان را نام ببريد

ب) منشا تشكيل اين سه لايه چيست؟

6- وظايف پرده هاي جنيني كوريون و آمينون را بنويسيد

7- دو تا از غده هاي برون ريزي كه بر سر راه خروجي اسپرم قرار دارند را نام ببريد و ماده ترشحي هر كدام ار بنويسيد؟

8- چه نوع و چگونه مكانيسم خود تنظيمي سبب كاهش ترشح FSH ,LH در حين مرحله‌ي لوتئال مي شود؟

9- اعمال بيضه ها توسط كدام هورمونها تنظيم مي شود؟

10- تفاوت اندازه‌ي سلول تخم پرندگان و پستانداران را با ذكر دليل توضيح دهيد

11- لوله فالوپ چيست؟ ب) فوليكول چيست؟

12- سه لايه بافت مقدماتي رويان را نام ببريد ؟

13- غده هاي وزيگول سمينال چه ماده اي ترشح مي كنند و اين ماده چه نقشي دارد؟

14- پس از تخمك گذاري، LH چه تأثيري بر فوليكول پارده شده دارد؟

15- تعريف كنيد الف) چرخه‌ي تخمدان ب) بلاستوسيست ج) جفت د) جايگزيني

16-يك پستاندار تخم گذار و يك پستاندار كيسه دار را نام بيريد

17- نقش هورمونهاي FSH ,LH در اعمال بيضه ها را بنويسيد اين در هورمون از كدام غده ترشح مي شوند؟

18- انواع لقاح در جانوران را نام ببريد و وظايف اپي ديديم را بنويسيد.

19- دو پرده اي كه رويان را حفاظت و تغذيه مي كنند نام ببريد

20- جسم زرد چيست و چه نقشي دارد؟

21- چرا در تخمك پرندگان، ميزان اندوخته بسيار زياد است؟